[Program] Kwestia doboru DAW, a opinia profesjonalisty

[ziarko1230]

mam nadzieje ze pisze w odpowiednim temacie, ostatnio dostalem klawiature midi yamahe ypt-220 i chcialbym zaczac robic proste bity, mam do dyspozycji rowniez interfejs emu 1212m , gramofon numark tt100 i mikser denon dn-x900, wszystko mam podlaczone pod interfejs klawiature pod midi i mikser cyfrowym wyjsciem coaxial pod interfejs gramofon pod mikser na phono , potrzebuje program ktory pozwoli mi na zapisanie nut grajacych na keyboardzie i do narzucanie wokalu pod bit bo w przyszlosci chce kupic mikrofon, mam takie programiki
ableton live lite 8 for emu
sonar le 8.5
cubase le
wavelab lite
pytanie to ktory z tych programow zda sie najlepiej pod moje wymaganie, chcialbym rowniez samplowac na tym keyboardzie midi jesli to jest mozliwe i tez chcialbym uzyskac jakis efekt na gramofonie bo jak narazie to sie kurzy bo nie mam pojecia co mozna na tym gramofonie zrobic czytalem o jakichs time code winyl pod scratch ale nie wiem czekam na odp. pzdr

[jeet]

Miałem tego nie wklejać, ale co tam...

Całośc artykułu poniżej w linku...Ja tutaj tylko przytoczę fragment wypowiedzi Sandy Vee odnośnie DAW...

http://www.soundonsound.com/sos/apr1...les/it-0411.ht

Tutaj krótka biografia tego producenta, gdyby ktoś nie kojarzył gościa

Sandy Vee - Wikipedia, the free encyclopedia

Myślę, że to nie wymaga komentarza...a jesli ktoś nadal uważa, że DAW taki czy inny - nie ma różnicy, to ...pozdrawiam

Interesujący wątek zaznaczyłem na niebiesko


Not All DAWs Sound The Same
By last August, it became untenable for Vee to commute between France and the US, and he moved to Manhattan, where he now again is building his own studio space. “I have a big room in my flat,” explains Vee, “which was soundproofed by Whisper Room, inside of which they also built a vocal booth. I like working where I live, and I’m looking for a big studio to buy. I have a 12-core Mac in my studio with two 27-inch Apple screens and my monitors are Dynaudio Acoustics BM15A, which sound great, and a pair of Avantone Mixcubes, which are good for checking a mix after you’ve finished it. I also have several external synths, like the [Roland] V-Synth and the [Access] Virus TI, Korg M3, [Yamaha] Motif XS, and Korg Radias.
“To be honest, I‘ve been working more and more with soft synths and in the box in general,” explains Steinberg endorsee Vee (see box overleaf). “Having said that, I do miss faders and buttons, and I’m talking with the guys at SSL about getting an SSL AWS924 for my next studio, which is great because you can control your DAW with it. I use [Steinberg’s] Nuendo 5, and have used Nuendo for many years. Now that I’m in the US, I encounter Pro Tools all the time, so I also have Pro Tools 9. However, I still far prefer working in Nuendo. I write in Nuendo, and will often export tracks as stems to Pro Tools, using AAF, with everything sounding great. We know what colours we want, so it’s not a problem to have less flexibility. After recording in Pro Tools, I will at the end select everything and export it again as an AAF file, and I’ll then import that into a new Nuendo session. In that way, I have the same arrangement in Nuendo as I had in Pro Tools. Everything is flat — ie. without plug-ins — but it’s the way I want it when I begin to arrange and then mix a song.
“I know Pro Tools very well, but for me that system is a bit 2000. It’s slow, particularly when you are using the TDM. I did a test recently with virtual synths. I opened 200 virtual synths in my native Nuendo system, and the demand on my CPU was around six percent. When I tried to do the same thing with Pro Tools, I had run out of CPU when I had opened just eight virtual synths! Pro Tools is cool for tracking — it has hardly any latency and is really easy to use — but my Nuendo rig with two Universal Audio Quad cards simply destroys an HD6 system. In Nuendo, I can have a session with 200 tracks, and have 300 plug-ins open and 30 VSTi virtual instruments, all at the same time, and it’s totally stable. The audio in Nuendo also sounds fantastic. Everyone says that all DAWs sound the same, but that’s simply not true. I’ve done tests comparing the sound of the same session in different DAWs, and Ableton sounded terrible, Logic and Pro Tools were OK, and Nuendo sounded incredible. Editing in Nuendo is also really fast. Pro Tools is just a standard, it was the first to come onto the market and everybody uses it now, almost out of habit. People in the US don’t know about Nuendo, but I’m sure that if they did, many would switch.”

[Matikte]

Napisał jeet

Miałem tego nie wklejać, ale co tam...

Całośc artykułu poniżej w linku...Ja tutaj tylko przytoczę fragment wypowiedzi Sandy Vee odnośnie DAW...

http://www.soundonsound.com/sos/apr1...les/it-0411.ht

Tutaj krótka biografia tego producenta, gdyby ktoś nie kojarzył gościa

Sandy Vee - Wikipedia, the free encyclopedia

Myślę, że to nie wymaga komentarza...a jesli ktoś nadal uważa, że DAW taki czy inny - nie ma różnicy, to ...pozdrawiam

Interesujący wątek zaznaczyłem na niebiesko


Not All DAWs Sound The Same
By last August, it became untenable for Vee to commute between France and the US, and he moved to Manhattan, where he now again is building his own studio space. “I have a big room in my flat,” explains Vee, “which was soundproofed by Whisper Room, inside of which they also built a vocal booth. I like working where I live, and I’m looking for a big studio to buy. I have a 12-core Mac in my studio with two 27-inch Apple screens and my monitors are Dynaudio Acoustics BM15A, which sound great, and a pair of Avantone Mixcubes, which are good for checking a mix after you’ve finished it. I also have several external synths, like the [Roland] V-Synth and the [Access] Virus TI, Korg M3, [Yamaha] Motif XS, and Korg Radias.
“To be honest, I‘ve been working more and more with soft synths and in the box in general,” explains Steinberg endorsee Vee (see box overleaf). “Having said that, I do miss faders and buttons, and I’m talking with the guys at SSL about getting an SSL AWS924 for my next studio, which is great because you can control your DAW with it. I use [Steinberg’s] Nuendo 5, and have used Nuendo for many years. Now that I’m in the US, I encounter Pro Tools all the time, so I also have Pro Tools 9. However, I still far prefer working in Nuendo. I write in Nuendo, and will often export tracks as stems to Pro Tools, using AAF, with everything sounding great. We know what colours we want, so it’s not a problem to have less flexibility. After recording in Pro Tools, I will at the end select everything and export it again as an AAF file, and I’ll then import that into a new Nuendo session. In that way, I have the same arrangement in Nuendo as I had in Pro Tools. Everything is flat — ie. without plug-ins — but it’s the way I want it when I begin to arrange and then mix a song.
“I know Pro Tools very well, but for me that system is a bit 2000. It’s slow, particularly when you are using the TDM. I did a test recently with virtual synths. I opened 200 virtual synths in my native Nuendo system, and the demand on my CPU was around six percent. When I tried to do the same thing with Pro Tools, I had run out of CPU when I had opened just eight virtual synths! Pro Tools is cool for tracking — it has hardly any latency and is really easy to use — but my Nuendo rig with two Universal Audio Quad cards simply destroys an HD6 system. In Nuendo, I can have a session with 200 tracks, and have 300 plug-ins open and 30 VSTi virtual instruments, all at the same time, and it’s totally stable. The audio in Nuendo also sounds fantastic. Everyone says that all DAWs sound the same, but that’s simply not true. I’ve done tests comparing the sound of the same session in different DAWs, and Ableton sounded terrible, Logic and Pro Tools were OK, and Nuendo sounded incredible. Editing in Nuendo is also really fast. Pro Tools is just a standard, it was the first to come onto the market and everybody uses it now, almost out of habit. People in the US don’t know about Nuendo, but I’m sure that if they did, many would switch.”

Wiedziałem, że jeśli to prawda to produkty Steinberga mają najlepsze brzmienie, a potem Logic. Nie spodziewałem się jednak, że Pro Tools ma lepszy dźwięk niż Ableton. A ciekawe, jak z FLem.

[kalabanga]

Może i nie brzmią tak samo, ilu producentów tyle opinii. Skoro Ableton brzmi ''terrible'' to czemu tylu producentów go używa, gdzie oni mają uszy? Ale przecież jeden używa Abletona i twierdzi, że jest to najlepszy soft, drugi używa Nuendo i twierdzi, że jest to najlepszy soft. O ile ktoś głośniki/monitory może mieć takie same, to uszy każdy ma inne

[TrueInsect]

Abletonowskie brzmienie odstaje od reszty, mi się wydaję że ma dużo lepsze od Fla, nie wiem jak zresztą bo nie testowałem

[Matikte]

Też według mnie ma lepsze niż FL Studio. Więc jakby patrzeć na powyższe informacje, gdyby one okazały się sprawdzone to jednak FL oferuje gorszy dźwięk niż inne DAW'y.

[Piaszeczki]

Napisał jeet

Myślę, że to nie wymaga komentarza...a jesli ktoś nadal uważa, że DAW taki czy inny - nie ma różnicy, to ...pozdrawiam

Wirtualne miksery - fakty i mity
Maciej Dobrski

Gdy testowałem ciepły jeszcze program Cakewalk Project 5 (EiS 09/2003), nie mogłem się oprzeć wrażeniu, że muzyka w nim preparowana brzmi jakoś lepiej. Soczyściej, z solidnym dołem i wyraźnym "czadem". Te same instrumenty wirtualne, te same pętle audio gdziekolwiek indziej nie dawały takiego brzmienia bez starannie dobranej obróbki dobrymi wtyczkami. Firma wyraźnie podkreślała w kampanii reklamowej, że P5 jest wyposażony w całkowicie nowy mechanizm miksera, więc tu doszukiwałem się jakiś ukrytych podskórnie usprawnień. Wkrótce na dyskusyjnym forum Cakewalka zaczęły się pojawiać opinie pierwszych użytkowników - często wygłaszane z rezerwą, niewiarą jakby - że faktycznie Project 5 brzmi znakomicie, lepiej niż jakiekolwiek inne wirtualne studio. P5 solidnie umocnił popularne przekonanie, że nie wszystkie miksery cyfrowe brzmią identycznie. Sugestia cuda czyni, więc i piszący te słowa przyłączył się do grona heretyków, wygłaszając w konkluzji testu ostrożne wprawdzie, ale drukiem przekazane mniemanie o lepszym brzmieniu P5...
Już w tym momencie należało mi się lanie. Opinia nie była poparta solidnymi testami porównawczymi, podsycona jedynie ogólnym wrażeniem i internetową paplaniną anonimowych dyskutantów. Wkrótce jednak ukazały się podobne w duchu recenzje kilku autorytetów fachowej prasy. Moje pozytywne wrażenie o brzmieniowych walorach tego programu nie uległo zmianie, ponieważ i kolekcja dołączonych doń instrumentów, i pakiet wtyczek efektowych są wybornej jakości. Nadal twierdzę, że Cakewalk Project 5 brzmi rewelacyjnie, i że jest to najlepsza aplikacja do obsługi wirtualnych instrumentów, ale - jak się okazało - nie jest to bynajmniej zasługą nowego mechanizmu miksera. Wystarczyło baczniej przyjrzeć się ustawieniom każdego nowego projektu otwieranego w oparciu o fabrycznie zaprojektowany plik Project5.p5t, aby odnaleźć głęboko w gąszczu GUI ukryty kompresor. Wtyczka (fakt, że świetna) - ze starannie dobranymi parametrami w presecie Mix Compression - ulokowana jest na wyjściu miksera i pojawia się w postaci ikony po kliknięciu w obszar Master Bus w oknie Syn.Ops. Dostęp do parametrów kompresji możliwy jest po kolejnym (podwójnym) kliknięciu w ikonę wtyczki na dole ekranu, więc dotrzeć doń nie jest łatwo. Zresztą kto mógł przypuszczać, że Cakewalk zastosuje taki niespotykany trick w pustym projekcie? W każdym razie to wyprowadziło w pole nie tylko mnie. Efekt jest taki, że mikser reaguje na brutalne nawet przestery dokładnie tak, jak powinien reagować: kompresją. Wyjmij wtyczkę z sumy i mikser P5 będzie działał jak każdy inny, odpowiadając cyfrowymi zniekształceniami przy każdym przekroczeniu 0dB na dowolnej ścieżce lub sumie. Czyżby? Paskudne cyfrowe trzaski przesterowania przy partackim miksie wcale nie są takie oczywiste, o czym za chwilę.
Na szczęście nie brakuje wśród nas fachowców, którym zimna logika nie pozwala na akceptowanie herezji. Moja opinia o wybornych brzmieniowo walorach miksu w Projekcie 5 wywołała trochę niepokoju wśród użytkowników innych aplikacji typu Virtual Studio. Odezwały się jednak głosy ekspertów słusznie twierdzących, że w świecie cyfrowego audio rządzą bezwzględne prawa matematyki, gdzie 1+1=2. W związku z tym wszystkie cyfrowe miksy dokonane w dowolnym DAW-ie (software lub hardware), które wszak realizowane są w oparciu o prosty mechanizm sumowania, powinny brzmieć identycznie bez względu na markę i model. Jeśli jednak tak jest, to skąd się bierze ta kontrowersyjna opinia o różnicach brzmieniowych?
Co i jak porównywano?
Aby raz i na zawsze odsiać fakty od mitów, postanowiliśmy przeprowadzić serię testów porównawczych w kilkunastu dostępnych nam aplikacjach typu DAW i kilku innych, które umożliwiają import plików audio na osobne ścieżki. Czy wszystkie identycznie skalibrowane miksery wyprodukują identyczne zgrania, jeśli dostarczymy im identyczny materiał audio?
Testy zostały przeprowadzone w obydwu platformach personalnej technologii obliczeniowej i od możliwie najwcześniejszych form DAW-ów w archaicznych systemach operacyjnych, od Windows 95 począwszy. W szranki stanęły prawie wszystkie liczące się marki w różnych wersjach ewolucyjnych: Cakewalk od Pro Audio 7 do świeżutkiego Sonara 4, Steinberg od Cubase VST24 3.6 do Cubase SX3 i Nuendo, Logic 5, Pro Tools w kilku wcieleniach, Samplitude, Cool Edit Pro 1.1, Adobe Audition (dawniej Cool Edit), Celemony Melodyne, Power Tracks Pro Audio 8, Mackie Tracktion, Sony Acid Pro 5 i Vegas (dawniej Sonic Foundry), Cakewalk Project 5 (obydwie wersje) i Ableton Live 4.
Warunkiem podstawowym było założenie, że w miksie nie bierze udziału żadna wtyczka efektowa. Referencyjny plik stereo został spreparowany w Sonarze 4 i był on rezultatem miksu dziewięciu ścieżek monofonicznych 16?bitów/ 44,1kHz: overhead L i R, bęben basowy, werbel, tom podłogowy, bas, gitara akustyczna i dwie ścieżki zdublowanej gitary solo. *Standardowa rozdzielczość plików wynikła z powodu ograniczeń starszych DAW-ów, które również chcieliśmy uwzględnić w teście, spodziewając się różnic spowodowanych rozwojem technologii. Ścieżki zostały nagrane z zachowaniem klasycznej reguły "jak najcieplej, ale nigdy nie powyżej 0dB", więc parametry miksu musiały uwzględnić regulacje poziomów. Wszystkie były identycznej długości, zatem z ich ustawieniem na starcie po zaimportowaniu do dowolnego DAW-u nie było problemu. Wystarczyło ustawienie poziomów i panoramy dokładnie według parametrów miksu referencyjnego. W przypadku torów mikrofonów nadgłownych i zdublowanej gitary solo panoramy były w krańcowych położeniach, ścieżka tomu była ustawiona 25% w lewo, zaś poziomy ścieżek były różne w zakresie od -3 do -12dB. W takiej konfiguracji tłumienie sumy było równe 0dB.
Teoretycznie wszystkie stereofoniczne pliki miksów dokonane w dowolnym mikserze, a potem odwrócone fazowo w edytorze audio (funkcja Invert/Flip) i w końcu tamże zsumowane z miksem referencyjnym powinny zaowocować kompletną ciszą w otchłaniach kosmosu. Nic z tych rzeczy... W pierwszej fazie eksperymentu niemal połowa "odwrotek" zostawiła jakieś muzyczne saldo dodatnie o na ogół trudnym do ustalenia pochodzeniu (nadwyżka po stronie pliku wzorcowego czy pliku porównywanego?). Czasami był to tylko nikły dźwięk torów ustawionych krańcowo w panoramie, czasami tylko tom się ostawał cichutko w procesie sumowania, czasami cały miks na śladowym poziomie w okolicach -50/-60dB. Byliśmy w kropce, bo na tym etapie eksperymentu konkluzja stała w jaskrawym konflikcie z tezą purystów i żelazną logiką: sumowanie w mikserach cyfrowych nie jest identyczne!
Główny winowajca
tego fenomenu to funkcja Pan Law, która pojawiła się stosunkowo niedawno i niemal jednoczesnie w rozmaitych DAW-ach, i jest na ogół dostępna w dialogach Opcje>Audio. Rzecz w tym, że przy zerowym tłumieniu toru i przy regulacji panoramy sygnał cyfrowy o wartości 0dB wzrasta stopniowo w jednym kanale do wartości +6dB w krańcowym położeniu, oczywiście malejąc do nicości w przeciwnym kanale. Albo inaczej: sygnał ustawiony w krańcowym położeniu na poziomie np. -3dB będzie brzmiał dwukrotnie głośniej w położeniu centralnym, jako że będzie odtwarzany jednocześnie przez dwa monitory. Naturalnie nie stanowi to problemu w przypadku typowej procedury miksu, gdy odpowiedni poziom można wyregulować z grubsza suwakiem, a ewentualne jego oscylacje korygować obwiednią automatyki. Jednak w przypadku osiągnięcia efektu specjalnego, gdy w grę wchodzi np. szybki i równomierny głośnością przelot dźwięku wzdłuż horyzontu, ustalenie odpowiedniej relacji między obwiednią Pan i Vol nie jest sprawą prostą.

Dlatego większość DAW-ów oddaje do dyspozycji opcje automatycznej kompensacji poziomu o określoną wartość (np. -3dB) w funkcji panoramy. Niestety każdy na swój sposób, nie zawsze przystępnie wyjaśniony. Raz jest to kompensacja liniowa, raz logarytmiczna, kiedy indziej znowu w funkcji pierwiastka kwadratowego. Nie wszystkie opcje pozwalają na ominięcie kompensacji i w końcu odkryliśmy miksery, które w ogóle to zjawisko ignorują (Sony Acid i Vegas Video). W rezultacie tom, który w referencyjnym miksie ulokowany był 25% od centrum (w skali ±100%) i z głośnością ustaloną suwakiem toru, w niektórych miksach porównawczych występował głośniej lub ciszej. To samo dotyczyło pozostałych torów ustawionych skrajnie w panoramie, w zależności od parametrów Pan Law i dostępnych opcji.
Znacznie mniejszy, ale mierzalny wpływ na dodatnie saldo z sumowania odwrotek fazowych miał szum ditheringu, który pojawił się w nowszych DAW-ach. Znowu różnorakość algorytmów tego procesu nie pozwalała na powtarzalność wyników, choć mowa tu o kilku zaledwie decybelach tuż nad cyfrowym dnem.
Tak naprawdę, to wpływ na jakość miksu cyfrowego mogą mieć dwie rzeczy: wewnętrzna rozdzielczość (dokładność) przetwarzania oraz wygładzanie szumowe (dithering). Wymaga to szerszego omówienia. Dr hab. inż. Piotr Kleczkowski (DynaBit, Kraków) - twórca jedynych bodajże polskich kart dźwiękowych (DynaBit i DynaBit Studio) - wyjaśnia to następująco: "Możemy porównywać słuchowo miksy obliczone przez różne programy, w dodatku przy różnych opcjach rozdzielczości i wygładzania (jeżeli producenci dają wybór). Z uwagi na subtelny - ale jednak - wpływ tych czynników wyniki mogłyby być niejednoznaczne. Powsta*je pytanie - jak dobrać opcje dla porównywania miksów? Każdy producent używa trochę innej recepty na wygładzanie szumowe, a lepsi dają użytkownikowi wybór pomiędzy kilkoma algorytmami. Każdy algorytm da trochę inny wynik, a to spowoduje niezerową różnicę pomiędzy miksem referencyjnym a 'odwrotkami' badanych miksów. Odpowiedź powinna więc brzmieć: porównywać pliki bez wygładzania szumowego. Niestety, oznacza to, że po*równujemy miksy zepsute na nasze własne życzenie... Przy konwersji miksu do pliku wyjściowego wygładzanie szumowe jest po prostu niezbędne. To nie jest jakieś udoskonalenie czy bajer, tylko elementarna część przetwarzania cyfrowego. Dzięki niej dźwięk cyfrowy - jeżeli był prawidłowo spróbkowany (a więc również z 'ditheringiem') - różni się od oryginału analogowego wyłącznie poziomem szumów. Ten poziom przy prostych technikach wygładzania jest zawsze nieco wyższy niż w oryginale analogowym, ale jeżeli używamy zaawansowanych technik tak zwanego kształtowania szumu (noise shaping), to w słowie o długości 16 bitów tego dodanego szumu słyszymy tyle, ile w słowie o długości 19 bitów. Jeżeli wygładzania szumowego nie ma, to?dźwięk cyfrowy z pewnością zawiera w sobie paskudne zniekształcenia, nie występujące nigdy w technice analogowej.
Z rozdzielczością powinien być mniejszy kłopot, bo wystarczy zastosować we wszystkich programach identyczną. Profesjonalne DAW-y używają zazwyczaj przetwarzania zmiennoprzecinkowego ze słowem 32-bitowym. Nie mamy jednak pewności czy wszyscy używają tego standardu we wszystkich operacjach. Na przykład Adobe Audition (dawniej Cool Edit Pro) oddaje do dyspozycji opcje 16 lub 32-bitowych obliczeń wewnętrznych. Nie wszystkie inne aplikacje jasno obnażają to w instrukcjach, jeśli w ogóle. Problem ten bardzo by się skomplikował, gdybyśmy miksowali pliki o różnych częstotliwościach próbkowania. Tu już każdy stosuje inne algorytmy przepróbkowywania (z reguły algorytmy dające lepszą jakość dźwięku wymagają dłuższych obliczeń). Samplitude np. oferuje cztery stopnie precyzji.
Na szczęście fakt, że w opisywanym teście po odjęciu 'odwrotki' na ogół wychodziło idealne zero świadczy, że różnice pomiędzy realizacją obliczeń w różnych programach są zazwyczaj poniżej najmłodszego z 16 bitów. Przy 24-bitowych plikach na pewno by wyszły na jaw..."
Eksperymentu faza druga
Trzeba było jakoś w miarę możliwości wyeliminować tę różnorakość w kalibracji mikserów i zacząć całą serię testów od początku. Gdzie się dało ustawiliśmy Pan Law w neutralnej pozycji (zerowa kompensacja), tom na wszelki wypadek powędrował na środek. Gdzie się dało znieśliśmy opcję ditheringu, choć w wielu, szczególnie starszych wersjach programów na ten temat ani mru-mru. W drugiej fazie testu około 75% odwróconych fazowo miksów (z 22 w sumie) zniwelowało miks referencyjny do absolutnej nicości. Pozostałe 25% porównań dawało resztę w postaci śladowego - na poziomie ok. -60dB - miksu ścieżek ustawionych krańcowo w panoramie lub całego miksu. Ten wynik utwierdził nas ostatecznie w przekonaniu, że...
Wszystkie miksery cyfrowe brzmią identycznie!
Ciszej lub głośniej, ale identycznie. Zatem mniemanie o lepszym brzmieniu np. Logica w porównaniu do Sonara w końcu między bajki włóżmy. Jeszcze raz i wyraźnie chcemy podkreślić, że ta konkluzja dotyczy wyłącznie procesu sumowania sygnałów audio w obszarze miksera cyfrowego bez udziału procesów obróbczych, nawet EQ. Minimalne różnice między głośnością pozostałych 25% miksów tłumaczymy odmienną kalibracją tłumików lub błędami w ustawieniach poziomów w różnych wirtualnych konsolach, które nie zawsze chciały "zaskoczyć" dokładnie w zgodzie z receptą. Różnica 0,1dB w ustawieniu choćby jednego suwaka odbijała się po zmiksowaniu z "odwrotką" różnicą na poziomie rzędu -50dB. Niewyczuwalne ludzkim uchem przesunięcie panoramy z pozycji krańcowej o jeden tylko procent powoduje równie słyszalny efekt różnicy po zsumowaniu odwróconych plików. Ciekawe, że miksy w ACID Pro 5 i Vegas Video 6 (Sony/Sonic Foundry) były wyraźnie głośniejsze od wzorcowego. Wy*ni*ka to z odmiennej, klasycznej strategii tej czcigodnej szkoły wobec efektu panoramy i cyfrowego przesteru, o czym za chwilę. Dla odmiany np. Cool Edit Pro 1.1 oferował zauważalnie cichszy miks, prawdopodobnie z powodu ostrożniejszej kalibracji tłumików, ale już jego najnowsze wcielenie Audition (Adobe) miksuje dokładnie tak samo jak Sonar 4 i Cubase SX/Nuendo. We wszystkich bez wyjątku przypadkach różnice odwróconego sumowania - jeśli w ogóle słyszalne - dawały się normalizować do pliku stereo, który brzmieniowo był odpowiednikiem miksu ścieżek w panoramie lub całego miksu. Oczywiście jeśli się zignoruje równolegle wzmocnione normalizacją szumy kwantyzacji, tym większe im niższa jest rozdzielczość próbkowania (w tym przypadku 16-bitowa). Przy takim kolosalnym wzmocnieniu (rzędu 60dB) te szumy słychać tak, jakby ktoś sypał kaszę w miednicę, bezlitośnie obnażając wyraźną ziarnistość w końcowych etapach wyciszania (fade out).
Raz na zawsze dementujemy także mity związane z degeneracją cyfrowego audio na skutek regulacji parametrów Volume i Pan w mikserze, bo i o tym się słyszało. Przeprowadziliśmy pod tym kątem dodatkowe testy (wszystkie suwaki w górę o 3dB, suma tyle samo w dół) i wynikające miksy znosiły się z referencyjnym z dokładnością co do bitu. Nie stwierdziliśmy też żadnej różnicy w miksach po wprowadzeniu technologii kalkulacji zmiennoprzecinkowych (floating point), porównując pliki zgrane w archaicznych DAW-ach z epoki Windows 95 z najnowszymi.
Więcej czadu!
Od niepamiętnych czasów uczono nas, że w świecie cyfrowego audio przekroczenie 0dB jest niedopuszczalne. Wtedy pod fotelem realizatora otwiera się zapadnia i nieszczęśnik ląduje w ciemnicy na dożywocie. Taki cyfrowy przester może spowodować ohydny trzask w głośnikach, a nawet ich uśmiercenie. Czy to jest nadal prawda? Oczywiście tak, ale?współczesne DAW mają wbudowane zabezpieczenia, które efekt cyfrowego przesterowania w znacznym stopniu eliminują. W siódmej wersji sekwencera Cakewalk Pro Audio w preferencjach pojawia się opcja Clip Audio Mix Upon Overflow. Coś w rodzaju podskórnego procesora dynamiki. Ron Kuper, odpowiedzialny w firmie Cakewalk za postęp technologiczny, tak nam to wytłumaczył: "Proces ograniczania, limitowania na sumie miksera wykorzystany w Sonarze jest prawdopodobnie taki sam, jak w innych współczesnych DAW. W rzeczywistości to nie jest limiter, a raczej dodatkowy algorytm dokonujący tzw. obcinania. Niektórzy nazywają to 'dodatkiem saturacyjnym' (saturacja - nasycenie, przyp. red). Punktem wyjściowym jest założenie, że dla każdego audio (2, 4, 8, 16, 24 i 32 bity) mamy maksymalną dozwoloną dodatnią i ujemną wartość próbki. Pamiętajmy, że próbka cyfrowego audio to nic innego tylko cyfra. Dźwięk, który słyszysz, to strumień cyfr po procesie konwersji cyfrowo-analogowej przy określonej częstotliwości próbkowania. Dla 16-bitowego audio najmniejsza cyfra to -32768, największa 32767. W zapisie binarnym będzie to 1000000000000000 i 0111111111111111.
Zauważmy co się stanie, gdy podciągniemy poziom o jeden tylko 'ząbek' głośniej niż 32767. W zapisie dziesiętnym to będzie 32768, ale w bi*narnym 0111111111111111 + 1 =?1000000000000000. Innymi słowy, używając zwyczajnej 16-bitowej arytmetyki binarnej, 32767 + 1 = - 32768. Ten fenomen, o nazwie 'wrapping', oznacza gwałtowny skok z wartości maksymalnej do minimalnej. Jego efekt soniczny może być katastrofalny dla sprzętu audio. żeby tego uniknąć, Sonar - i zapewne większość innych DAW - stosuje 'dodatek nasyceniowy', skutecznie eliminując za wysokie lub za niskie wartości. Rezultatem jest paradoks matematyczny: 32767 + 1 = 32767. Warto zauważyć, że procesory Intel od czasu wprowadzenia zestawu instrukcji MMX oferują tę operację w hardware".
Wytłumaczone ładnie i ze swadą dobrego kupca. W języku programistów cała ta bajeczka sprowadza się do takich mniej-więcej dwóch instrukcji:
if (próbka>32767)
próbka=32767;
Zresztą pal licho jak to działa. Ważne jest, że zakłamania spowodowane okazyjnym przesterowaniem miksu - aczkolwiek niepożądane - nie są aż tak groźne, jak mogłoby to wynikać z teorii cyfrowego audio. Wszelako nasuwa się podejrzenie, że ten "dodatek nasyceniowy" będzie działał różnie w różnych DAW, w zależności od stopnia nonszalancji realizatora. Na kolejnym etapie testu miksery potraktowaliśmy świadomie brutalniejszymi sygnałami, i tu wyszły na wierzch nieco większe różnice. Testy miksów złośliwie "przewalonych" owocowały oczywiście głośniejszym rezultatem, mniej lub bardziej okaleczonym na szczytach amplitud, ale "odwrotki" wymykały się już wszelkim porównaniom. Tu zatem możemy wygłosić tezę, że nie każdy przesterowany mikser zabrzmi identycznie. W każdym razie niemal wszystkie współczesne DAW pobłażliwie potraktują sporadyczne przekroczenia bariery 0dB. Tylko ACID i Vegas reagują na niechlujność miksu według tradycyjnej recepty: 1+1=2. Osobiście taka strategia bardziej mi się podoba, może dlatego żem konserwa. Napis "Nie przechodź przez trawnik" nie oznacza, że przebiegnięcie po nim na paluszkach jest dozwolone.
To w końcu jak to jest?
Jeśli zatem przyjmiemy wpływ wygładzania szumowego na sumie i wewnętrznej rozdzielczości miksowania jako pomijalne w świetle dzisiejszych standardów, jeśli w końcu odrzucimy udział "nasycenia" w miksie jako tabu, to co ewentualnie może podtrzymywać mit, że różne DAW brzmią różnie? Odpowiedź może być tylko jedna: jakość wtyczek efektowych.
Każdy DAW jest wyposażony w jakiś podstawowy zestaw wtyczek, już to na stałe wbudowanych w tor audio w konsoli (strip), już to do zainstalowania z listy fabrycznego pakietu, lub w końcu rozpoznanych i zaakceptowanych przez aplikację poza jej obszarem. W tym momencie następuje ingerencja w surowy materiał i jakaś jego deformacja/degradacja. Rozdzielczość procesów obróbczych ma najistotniejszy wpływ na rezultat końcowy i - niestety - na obciążenie liczydła, na ogół znacznie większe niż w przypadku obsługi grubej wiązki audio. Dlatego od początku ery DAW jest to kompromis między jakością a wydajnością.
Nie tak dawno zachwycaliśmy się jedwabistością 24-bitowych wtyczek... Dziś nie jest to już taki problem, szczególnie po wprowadzeniu technologii zmiennoprzecinkowej i przy obecności piekielnie sprawnych kalkulatorów, wciąż jednak rezultaty są dalekie od ideału analogowych urządzeń wysokiej klasy lub cyfrowego hardware. Im większy jest udział procesów obróbczych podczas miksu, tym większy efekt rozmycia, "zamulenia", utraty selektywności przestrzennej. Marny korektor lub kompresor potrafi pozbawić życia ścieżkę gitary akustycznej, marny pogłos zrujnuje przestrzeń. Na szczęście postęp w tej dziedzinie jest ogromny i jakość wtyczek - szczególnie tych z rasowych pakietów masteringowych (Waves, TC Native Bundle, PSP itp.) utwierdza nas w przekonaniu, że skonstruowanie idealnej wtyczki jest w zasięgu możliwości. Ba, możliwe jest skonstruowanie wtyczki, która zrobi rzeczy w analogowej domenie niemożliwe. W tym tkwi cały urok cyfrowego świata audio.
Przed konkluzją
pozwolimy sobie na kilka luźniejszych przemyśleń, zainspirowanych wygłaszanymi tu i ówdzie wątpliwościami mniej w temacie doświadczonych użytkowników. Np. rola karty dźwiękowej. Z jednej strony jakość konwerterów A/D/A danego interfejsu jest krytyczna w procesie rejestracji i przy odsłuchu miksu, z drugiej zimna logika wyklucza jego udział w matematycznym procesie miksowania. To jest prawda potwierdzona przy okazji. Kilkanaście systemów różnej proweniencji (PC i Apple) z różnymi interfejsami audio brało udział w tym eksperymencie i każdy produkował identyczny brzmieniowo miks. Tu musimy się rozgadać nieco, aby uniknąć typowego nieporozumienia. Otóż powtórzmy, że zgoda - miks zabrzmi tylko tak dobrze jak mu na to pozwolą konwertery interfejsu audio, wzmacniacz mocy i głośniki monitorów, nie licząc subtelności wynikających z jakości okablowania. Ale przecież miksy są dokonywane w domenie cyfrowej i układy analogowe nie mają najmniejszego wpływu na wyniki. Ostateczne porównanie odbywało się w jednym systemie i jego ogólna dobroć brzmieniowa również była mało istotna. Zapewniamy wszelako, że był to dobry system. Przypominamy, że ocenie podlegały jedynie matematyczne aspekty cyfrowego sumowania, a tu nie ma miejsca na domysły lub zgadywanie...
Panuje ogólne mniemanie, że jakość i długość kabli cyfrowych (optycznych lub elektrycznych) ma wpływ na spoistość przesyłanej informacji. Zapewne przy wyjątkowo partackim okablowaniu mogą wystąpić jakieś zakłamania i straty, ale to akurat w naszych doświadczeniach nie wchodziło w grę. W komunikacji studyjnej dużo ważniejszą rolę w konserwacji integralności cyfrowego audio pełni wspólny i stabilny zegar. To jest jednak całkiem inny temat. Legendą natomiast jest przeświadczenie o degradacji audio w komunikacji międzystudyjnej. W ramach tego projektu pliki z surowym materiałem zostały ulokowane na redakcyjnym FTP, po ściągnięciu na twarde dyski i zmiksowaniu w różnych DAW gotowe miksy wróciły na FTP i stąd znów zawędrowały za Atlantyk na dysk autora. Mimo sztormu w Zatoce Biskajskiej i wyjątkowo dużej dziury ozonowej nad kanadyjską tundrą wszystkie odwrotki miksów niwelowały się do ostatniego bitu z plikiem referencyjnym...
Ktoś się na matkę własną przysięgał, że po zamianie dysku Maxtor na Seagate muzyka dopiero zaczęła mu brzmieć. Pamiętam faceta, który twierdził, że postawienie komputera na gąbce znacznie poprawiło wysokie tony. Zdecydowanie uważamy, że położenie polerowanego bursztynu na obudowie monitora w najmniejszym stopniu nie poprawia częstotliwości rezonansowej głośnika basowego... I jeszcze parę anegdot tego typu można by przytoczyć, ale wystarczy.
Codziennie rano wmawiam zaspanemu facetowi w łazienkowym lustrze, że jest najprzystojniejszym mężczyzną świata. Lubimy się bardzo i gość mi wierzy ślepo, choć dziurki w normalnym pasku od spodni już dawno mu się skończyły, a poziom cholesterolu we krwi osiągnął +6dB. Jak już mówiłem na początku, sugestia działa cuda. Wiadomo, że zawsze znajdzie się paru niedowiarków, którzy będą przysięgali, iż Logic brzmi lepiej od Sonara albo od Cubase. Mimo nagich faktów, które właśnie udowodniliśmy eksperymentalnie. Co oczywiście nie wyklucza możliwości, że instrumenty i efekty Logica mogą brzmieć lepiej od pakietu Cubase, ale to jest jeszcze inna historia. Już zresztą słyszę głosy protestu, że to właśnie Cubase ma najlepsze wtyczki... W drugiej części tego artykułu - w jednym z najbliższych numerów - będziemy dolewali oliwy do ognia, usiłując porównać brzmienie wirtualnych instrumentów w kilku najważniejszych programach do ich obsługi.
Czas na konkluzje
z tego interesującego eksperymentu. W zasadzie jest jedna: nagrywaj jak najlepszej jakości audio już u źródła. Bynajmniej nie gęstość próbkowania o tym decyduje, choć ma kolosalne znaczenie. Nie jedz, nie pij, podmień bogatej babci materac... nie wiem już jakich argumentów używać na podkreślenie truizmu, że o jakości nagrania decydują pierwsze elementy łańcucha w procesie rejestracji. Kup najlepszy mikrofon, najlepszy preamp, najlepszy korektor i procesor dynamiki na jaki Cię stać. Nie hołduj zasadzie "fix in the mix" nagrywając niechlujny materiał i usiłując go później naprawić kręcąc wirtualnymi gałkami bez opamiętania. Zarezerwuj adekwatny czas studyjny na prawidłowy dobór i ustawienie mikrofonów, wygładzaj wstępne EQ i ewentualne parametry kompresji w sprzęcie tak, żeby surowe ścieżki wymagały jak najmniej korekcji w procesie miksu. Zafunduj sobie najlepszy procesor pogłosowy na jaki Ci karta kredytowa i żona pozwoli. Nie jedz, nie pij... Jeśli jednak miks wciąż nie brzmi tak jak chciałbyś, to nie zwalaj tego na mikser. Cyfrowy mikser, żeby nie było nieporozumień. Już wiemy, że wszystkie są jednakowe.
Ten eksperyment nie byłby możliwy bez pomocy przyjaciół po obu stronach Wielkiej Wody. Ron Kuper (Cakewalk), Marcin Turno, Michał Lewandowski, Krzysztof Maszota, dr. hab. inż. Piotr Kleczkowski (DynaBit), Wojciech Wójcik, Dan, Jeff, Jason, Joel, Trent - każdy służył pomocą, radą i uszami. Maciej Bartkowiak zasługuje na osobne podziękowania za bezlitosny, ale fachowy i inspirujący krytycyzm na forum dyskusyjnym EiS. Dzięki serdeczne!

Artykuł z EiS. Może i stary, ale w pewnym sensie odzwierciedla problem dźwięku w DAW-ach. Kiedyś tu na forum czytałem podobny, albo i ten sam. Pamięć mnie jeszcze nie zawodzi.


Aaa... Jeszcze dodam od siebie. Problem nie leży w dźwięku, tylko w zestawie narzędzi i komforcie pracy programów muzycznych.

[KunciaL]

Czasami mam wrazenie, ze tak powaznie podchodzicie do tego "wyboru dawa" jakby mialo sie go wybierac raz na cale zycie i nie moglo zmienic decyzji oraz jakby przesiadka z jednego wyuczonego byla niewiadomo czym. Przesiadlem sie z Fla na Studio One praktycznie od razu. Oczywiscie wczesniej przed "ostateczna przesiadka" przeczytalem instrukcje oraz obejrzalem pare filmikow by miec poglad jak to wszystko wyglada, ale to wszystko nadal ta sama zasada dzialania. Wiadomo, ze na poczatku nie wyzbedzisz sie pewnych nawykow z poprzedniego dawa jak chocby skroty klawiszowe, ale to nie jest tak, ze potrzebujesz na przesiadke 3 lata zanim zrobisz kolejnego tracka... to wszystko ta sama zasada dzialania, a ewentualne roznice poznasz w tracie kompozycji lub do ewentualnego doczytania w instrukcji
Po zakupie studio one, po miesiacu mialem juz 2 zakontraktowane utwory na nim stworzone, wiec nie taka przesiadka straszna jak niektorzy twierdza

Ableton i Fl maja troche odmiennie kontrukcje, natomiast Cubase, Logic i Studio One sa do siebie bardzo podobne

Pozdrawiam